Als er één voorwerp symbool kan zijn voor de tragische gebeurtenis op de Dam, dan is dat wel draaiorgel ’t Snotneusje.
Maar wat weten we feitelijk van het ’t Snotneusje?
Onderstaande informatie is tot stand gekomen dankzij Robert Blinkhof, Documentalist Kring van Draaiorgelvrienden en de familie Perlee.
Aanvankelijk werd gedacht dat het een “Bursens” product was (een fabrikant in Hoboken-Antwerpen) maar bij restauratie van het orgel in 2008 bleek dat het samengesteld was door Karel Struys, ongeveer in 1938. Het is een 48-toets draaiorgel. Er zijn in 1940 nog geluidsopnames van gemaakt op 78 toeren platen.
Sinds 1992 is ’t Snotneusje eigendom van het Amsterdam Museum.
’t Snotneusje voor het Amsterdam Museum
In datzelfde jaar zijn er twee kogels van de schietpartij op de Dam uit het orgel verwijderd. Dit bleken 9x19mm patronen te zijn. 1 Kogel zit nu nog in het orgel.
Volgens een getuigenis ingezonden naar de Oud Amsterdammer, zou Reijer van Es op 7 Mei 1945 het orgel hebben bediend. Echter uit ons onderzoek is gebleken dat deze meneer al op 7 November 1942 overleden was.
Het orgel is niet ongeschonden uit de schietpartij gekomen, behalve dat het door kogels geraakt is, blijkt er in de nasleep een auto van de Grune Polizei tegen aangereden te zijn, waardoor een aantal muziekboeken er uit vielen en het orgeltje door een poot zakte. De schade bleek gering en ’t Snotneusje is later op die dag opgehaald door de firma Perlee.
Foto: Cas Oorthuys.
Onbekende fotograaf
Op onderstaande uitvergroting van een foto van Wiel van der Randen is goed te zien dat het orgel gedraaid is en scheef staat, rondom zijn de muziekboeken op de grond gevallen.
Uitsnede van foto Kryn Taconis: transport van slachtoffers, met links op de achtergrond de scheef staande draaiorgel ’t Snotneusje.
’t Snotneusje was die dag niet het enige draaiorgel op de Dam. Draaiorgel de Buffel en de Cementmolen zijn voor de schietpartij daar ook gezien.
Gerelateerde berichten
- ’t Snotneusje even terug op de Dam
- ’t Snotneusje in Amsterdam Museum
- Aflevering AT5 met getuige Henk Meijer
Film van ’t Snotneusje op YouTube:
Erik-Jan Ottersberg 5mei 2015
Mijn vader, Frits Ottersberg, stond achter het draaiorgel ‘Snotneusje’. Hij droeg een grijs colbert, zwarte broek en was op de fiets. Er is nog een foto, van voor het schietincident, (op jullie site) waar hij op staat.
Hij woonde op de Spaarndammerdijk. Gelukkig kan ik het vertellen, mijn pa niet meer. Hij overleed op 21 juni 2003 aan een hartaanval.
uitsnede uit foto van W.F. Leijns. Voor de schietpartij waren ook twee andere draaiorgels op de Dam. Vooraan (rechts) draaiorgel de Cementmolen van de fa Möhlmann, achteraan (links) draaiorgel de Buffel van de fa Perlee. Möhlmann en Perlee waren beide orgelverhuurbedrijven. Foto eigendom van Nederlands Fotomuseum.