Schietpartij op de Dam
5 Mei, de Duitsers capituleren maar West-Nederland blijft bezet in afwachting van de geallieerden.
Op 7 mei lijkt voor Amsterdam het grote moment aangebroken: duizenden mensen hebben zich in feeststemming op de Dam verzameld om de eerste bevrijders te verwelkomen.
Rond 12:30 uur rijden een handvol voertuigen van de geallieerden via het Rokin de Dam op. Het is een verkenningseenheid van de Engelse Polar Bears-divisie. Al gauw zitten de pantserwagens volgepakt met feestvierders. Van tegengestelde richting komen een paar Duitse trucks poolshoogte nemen. Slechts gescheiden door een dunne haag mensen passeren de wagens elkaar ter hoogte van de Nieuwendijk.
Een spannend moment, maar het loopt nog goed af. De Duitsers verdwijnen en na een rondje Dam rijden de Engelsen via het Rokin weer de stad uit. Ze hebben in de gaten dat ze zich in een zeer explosieve situatie bevinden en wachten op versterking. De Binnenlandse Strijdkrachten (BS) begeven zich op straat en beginnen Duitsers te ontwapenen. Eerst bij het Centraal Station en daarna rondom de Dam in het kader van operatie Three Castles: het veiligstellen van het paleis, geldkantoor en hoofdpostkantoor. De Duitse bezetting wordt ontwapend en afgevoerd. Er ontstaat een grimmige sfeer en als bij verschillende opstootjes tussen Duitse militairen en de BS schoten vallen – met mogelijk meerdere slachtoffers – slaat de vlam in de pan. Het is 15:00 uur…
Op de Dam openen Duitsers vanuit hun Kriegsmarine-steunpunt in de Groote Club het vuur. Paniek breekt uit op de Dam! De menigte verdringt zich om weg te komen richting Nieuwendijk, Rokin en Damrak. Na de eerste schoten volgt een tweede salvo. Daarna komt het tot een vuurgevecht tussen de BS en Duitse eenheden, zowel op de Dam als achter het Paleis. Later verplaatst de schietpartij zich naar het Centraal Station.
Bij elkaar duurt de schietpartij circa twee uur. Tussendoor bieden aanwezige padvinders, Rode Kruis-medewerkers en verplegers hulp aan de slachtoffers. Majoor Overhoff, commandant van de BS, geassisteerd door Hauptmann Bergmann van de Ortskommandantur, weet uiteindelijk de strijdende partijen te bewegen het vuren te staken. Althans, dat is één van de verhalen. Volgens een andere lezing eindigt de schietpartij op de Dam na het afvuren van bazookagranaten vanuit het Paleis richting Groote Club. De Duitse bezetting blijft daar tot ze op 9 mei ’45 door Canadezen opgehaald wordt en afgevoerd naar Duitsland.
Na afloop werd er geen grondig onderzoek gedaan naar de precieze aanleiding en oorzaak van de schietpartij, en dus ook niet naar de schuldvraag. Altijd ging men uit van de 19 tot 22 doden, zoals vermeld in de krantenberichten van toen. Zonder slachtofferlijst bleef het echter de vraag waarop deze cijfers gebaseerd waren en wie deze laatste groep slachtoffers van de oorlog waren. Stichting Memorial is aan de slag gegaan om hun identiteit te achterhalen en, via contact met familieleden, ze een gezicht te geven en hun naam en verhaal op te nemen op deze website. Daarnaast is er uitgebreid historisch onderzoek gedaan naar de aanleiding en oorzaak – de context – van het drama. Het uiteindelijk doel is bereikt: Met behulp van publieksparticipatie (zie plaatseensteen.nl) is op 7 mei 2016 op de Dam een Memorial onthuld met hun namen. Voorjaar 2017 verscheen het boek Drama op de Dam, 7 mei 1945 en werd er nog één naamsteen toegevoegd. En daarmee zijn in totaal 32 personen door de stichting geïdentificeerd als ‘Damslachtoffer’. Dat wil zeggen: iedereen die als gevolg van de schietpartij van 7 mei 1945 op en om de Dam is overleden; exclusief de slachtoffers aan Duitse zijde (minimaal twee doden op en rondom de Dam, zie: Balans van een Bloedbad).
Van de 32 Damslachtoffers overleden er 25 op 7 mei, vier de volgende dag, één op 9 mei, één op 18 mei en de laatste op 22 juni. Onder de doden waren twee BS-leden en een ander lid van het verzet; acht waren jonger dan twintig jaar; het jongste slachtoffer was acht, het oudste 74 jaar. Mogelijk zijn er meer doden gevallen; in onderzoek zijn nog enkele dossiers waarvan (nog) niet met zekerheid is vastgesteld of het om Damslachtoffers gaat.
Hoewel de schietpartij bij het Centraal Station op dezelfde middag direct in verband staat met die op de Dam, is het voor de stichting een aparte ‘case’ (wij hebben geen burgerslachtoffers kunnen traceren en de hierbij omgekomen BS-leden De Jongh en Zeeman hebben ieder een eigen plaquette gekregen).
Het aantal gewonden is niet helemaal duidelijk, krantenberichten en archiefstukken noemen aantallen van 50 (zwaar)gewonden tot 200 in totaal (zie: Balans van een Bloedbad). Ook de gewonden die gedurende ons onderzoek gevonden zijn op de website opgenomen. Op de onderzoekpagina staat een oproep voor relaties van slachtoffers. Via de overzichtspagina van bewezen slachtoffers kunt u meer gedetailleerde informatie, voor zover bekend, over hen vinden.
Daarnaast proberen we zoveel mogelijk getuigenissen en media-informatie in deze website onder te brengen. En niet te vergeten materiaal over de Binnenlandse Strijdkrachten en aanwezige fotografen De getuigenissen, krantenknipsels etc. zijn niet bewerkt. Waar mogelijk is er bronvermelding bijgeplaatst. Mochten we toch onverhoopt iemand hierbij gepasseerd hebben, kunt u dit via e-mail aan ons melden. Alle overige artikelen en getuigenissen zijn door bestuursleden en medewerkers van de stichting tot stand gekomen. Deze mogen niet zonder onze toestemming hergebruikt worden.
De stichting heeft met bijna alle nabestaanden en ooggetuigen persoonlijk gesproken. Op deze website kunt u over hun ervaringen lezen. Wij hebben diep respect voor allen, die zoveel persoonlijk leed met ons, en met u, hebben willen delen. Daardoor is het duidelijk dat zeer velen, nog dagelijks, de gevolgen ondervinden van de gebeurtenis op de Dam, 7 mei 1945. De beelden, én het geluid, het contrast tussen de euforie van de bevrijding en het plotselinge leed, is hen in het geheugen gegrift. Bij het zien van de beelden en het praten met ons over hun herinnering aan die middag, kwam het vaak in alle hevigheid weer terug, iets dat men probeert te verdringen. Er niet aan wíllen denken, maar toch komt het steeds ongewild weer terug, dat beeld, dat geluid, de angst en paniek, als je je begeeft in een drukke menigte, in een smal steegje, of bij vuurwerk of onweer. Men voelt zich vaak niet-gehoord en is er onbegrip bij anderen die er niet bij waren, of niet dezelfde ervaring delen.
PTSS staat voor Posttramautische Stresstoornis en is de verzamelnaam voor een groep klachten die kunnen ontstaan na het meemaken van een schokkende, traumatische gebeurtenis, anders gezegd: het lukt je moeilijk om het trauma te verwerken.
In de gesprekken hebben wij een luisterend oor geboden, maar helaas ontbreekt het ons aan kennis en op dit moment ook aan tijd om meer hulp te bieden. Een ieder die daar behoefte aan heeft, bevelen we aan om contact op te nemen met praktijk Van der Hoek mailcare@planet.nl
Leestip: Het boek ‘Oorlogskind in vredestijd’ gaat over PTSS en is geschreven door Laurens van Aggelen, secretaris van In Luwte. Laurens is ook auteur van ‘Ereschuld’ over het belang van herdenken. Daarin de getuigenis van Leo Vleeschhouwer over de Dam 7 mei 1945
Voor het onderzoek en totstandkoming van het gedenkteken is de Stichting Memorial 2015 voor Damslachtoffers 7 mei 1945 opgericht.
Als u onze doelstellingen onderschrijft, kunt u ons met een financiële bijdrage ondersteunen, geld dat o.a. hard nodig is voor onderzoek en onderhoud van de website.
IBAN: NL10 INGB 0008 1366 85
BIC: INGBNL2A
t.n.v. Stichting Memorial 2015 voor Damslachtoffers 7 mei 1945
Deze website is verkozen tot digitaal erfgoed door de Koninklijke Bibliotheek van Nederland
Disclaimer
Met deze website trachten wij een ieder die geïnteresseerd is in onze
activiteiten zo volledig mogelijk te informeren. Voor informatie die
desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaard de Stichting geen
aansprakelijkheid. Er kunnen derhalve dan ook geen rechten worden ontleend
aan de getoonde informatie.
Alle informatie op deze site, zowel in beeld als in tekst is eigendom van de
Stichting Memorial voor Damslachtoffers 7 mei 1945. Er mag geen informatie,
op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd, openbaar gemaakt of
opgeslagen in een geautomatiseerd bestand zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de Stichting, tenzij nadrukkelijk anders vermeld.
De Stichting Memorial voor Damslachtoffers 7 mei 1945 heeft alles in het werk gesteld om rechthebbenden van archiefmateriaal te achterhalen. Wie niettemin meent rechten te bezitten van door de Stichting vertoond materiaal, gelieve zich te wenden tot de Stichting.
Views: 946104
Hallo, gefeliciteerd met je werk, hoewel het een heel triest feit is. Ik wist wat er op 7 mei gebeurde tijdens een sightseeing in de prachtige stad Amsterdam,Ik woon in Madrid, Spanje. Sorry voor de slechte vertaling. Natalia.
Wat goed dat deze website er is, opdat het nooit vergeten wordt en dat de slachtoffers herinnerd worden. Mijn oma vertelde dat zij met haar drie jonge kinderen, onder wie mijn vader, daar aanwezig was. Zij wisten te ontkomen.
Wat verschrikkelijk om je geliefde op deze manier, op wat een feestelijke tijd had moeten zijn, te verliezen. De vreugde van het volk en het hartverscheurende verdriet zo dicht bij elkaar. Ik bind het heel erg indrukwekkend. Wat goed dat dit hier beschreven is.