Lijken op de Dam
Op 7 mei 1945, twee dagen na de capitulatie, schoten Duitse soldaten op de Dam in Amsterdam op feestende burgers. Er vielen enkele tientallen doden. Van die moordpartij bestaat een iconische foto, die gisteren opnieuw werd vastgelegd.
Een van de iconische foto’s van de Tweede Wereldoorlog is niet uit de oorlog maar van daarna. Van net daarna. Het is een foto die Willem Leijns maakte op 7 mei 1945 op de Dam in Amsterdam. Twee dagen nadat in Hotel De Wereld in Wageningen de onderhandelingen over de overgave van de Duitse troepen waren begonnen. Een dag na de ondertekening van de capitulatie. Op maandag 7 mei was Nederland dus echt bevrijd en duizenden mensen trokken naar de Dam om dat te vieren. Het was zonnig, 21 graden – op een van de foto’s van Leijns zie je tientallen mensen zitten of liggen in het plantsoen, waar nu het Nationaal Monument staat.
Enkele uren, misschien maar enkele minuten later, ziet de Dam er uit als oorlogsgebied. Her en der liggen doden en gewonden, achter elk denkbaar obstakel, een lantaarnpaal, een vrachtwagentje of zelfs achter de stoeprand, zie je mensen bukken om maar niet geraakt te worden door rondvliegende kogels. Op de iconische foto van Leijns zien we een groep mensen schuilen achter een draaiorgel – ‘Het Snotneusje’ heette het, en het heeft drie kogels opgevangen die Duitse soldaten hadden afgevuurd vanuit de Groote Club op de hoek van de Dam.
Artikel geschreven door Bas Blokker, gepubliceerd in NRC 8 Mei 2013
