EEN HISTORISCH MOMENT
Onbekende krant, toespraak van Burgemeester de Boer van Amsterdam
Er zijn al en er worden nog zoveel beschouwingen aan de bevrijding gewijd, dat het wel zeer moeilijk is, hieraan iets nieuws toe te voegen. Alle gevoelens, die ons in de Meidagen ven 1945 bestormden, zijn beschreven en ontleed door veel bekwamer pennen, dan de mijne en ik wil daarom volstaan met de beschrijving van de ontvangst van de eerste Canadees in Amsterdam en wel die van majoor R. H. Taite van het 49e Reconnaissence Regiment op het stadhuis, in de late avond van 7 Mei 1945.
U herinnert zich, dat in de morgen van de 7e Mei nog hevig gevochten was met de marine soldaten, die van uit de Grote Club op de menigte gevuurd hadden, waaruit nog eens duidelijk bleek, dat de Duitsers nog steeds heer en meester in Amsterdam waren, al was dan ook op 5 Mei de capitulatie getekend. Er was nog steeds geen enkele geallieerde soldaat in Amsterdam gekomen.
Het nieuwe stadsbestuur voelde zich dan ook nog een beetje onzeker en ik voelde dan ook een zekere verlichting, toen ik des avonds om 9 uur vanuit het stadhuis werd opgebeld, en een Canadese stem in de telefoon hoorde, die van bovengenoemde majoor Taite, die mij verzocht dadelijk daar te komen.
Ik belde de heer Van Lier, de weder opgetreden Secretaris op, besteeg mijn fiets en vond de heer Van Lier al buiten wachten op de meest onwaarschijnlijke fiets, die 1945 in Amsterdam kon opleveren. Natuurlijk massieve banden, maar geen zadel, wel een comfortabele zadelpin, zodat de heer Van Lier de reis naar het stadhuis op het — gelukkige nog aanwezige – achterspatbord maakte.
Zo kwam dit zonderlinge, heel magere, tweetal voor het stadhuis aan, waar in het licht van grote petroleum gaslichten twee pyramiden van mensen, meest meisjes, opgesteld stonden. Bij nader onderzoek bleken het twee Canadese tanks te zijn, zo vol beladen met enthousiaste Amsterdamse jeugd, dat er geen tank meer te onderkennen viel. Enige glundere Canadese koppen, omstrengeld door vele armen, staken boven deze pyramiden uit.
In de kamer van de burgemeester zat een korte, brede, naar onze mening bijzonder welgedane Canadese majoor, een heel magere Overhoff, Cdt. Amsterdam van de B.S., de heer Mijksenaar en nog een paar lieden van het stadhuis, waarvan mij de namen nu ontschoten zijn.
Na de kennismaking vroeg majoor Taite, of wij kans zagen, onmiddellijk de Duitse stadskommandant, de overste Schröder, te laten komen. Dit kon en binnen heel korte tijd kwam deze binnen, vergezeld van een subaltern officier. Overste Schröder trachtte majoor Taite een hand te geven, maar deze weerde hem af en verzocht hem goed te luisteren naar wat hij ging zeggen.
„Vanochtend hebben uw soldaten hier in Amsterdam op ergerlijke wijze de beest uitgehangen en nog enige burgers gedood. Wilt u noteren:
1e. Dat ik u voor dergelijk optreden persoonlijk verantwoordelijk stel en dat het bij herhaling bijzonder slecht met u zal aflopen.
2e. Dat — en hierbij wees hij op een kaart van Amsterdam —nog vannacht, uw troepen in die en die kazernes moeten worden geconcentreerd.
3e. Als die concentratie morgen vroeg niet voltooid is, wordt u ook hiervoor persoonlijk aangesproken. En nu kunt u gaan.”
Overste Schröder klapte met zijn hakken, salueerde, maakte rechtsomkeert op de plaats en verdween, met zijn adjudant, met bekwame spoed.
„Ziezo”, zei majoor Taite, „dat hebben we gehad. Hij was nogal tam, vond ik. Hij weet waarschijnlijk niet, dat die twee tanks van mij de enige geallieerde macht West van Hilversum zijn en dat de rest morgen pas kan komen”.
Voor ons, Amsterdamse aanwezigen, die nog zeer kort geleden als opgejaagde hazen ons voor het oog van de stadscommandant en zijn trawanten hadden moeten verbergen, was de zo juist opgevoerde scène wel de onderstreping ven het feit dat het nu toch wel degelijk met de Duitsers was afgelopen.
Het was voor Amsterdam werkelijk een historisch moment, en geen bevrijdingsscène heeft naderhand meer indruk op mij gemaakt dan deze.
F. DE BOER
Redactie: bovenstaand verslag overgenomen uit een tot nu toe onbekende krant / publicatiedatum
Feike de Boer
* Goingarijp (gem. Wymbritseradeel, Frl.), 17 januari 1892
+ Amsterdam, 15 augustus 1976
Feike de Boer was de eerste naoorlogse burgemeester van Amsterdam ( 1945–1946). Boerenzoon uit Friesland, die werd opgeleid bij de Marine en daarna bij de koopvaardij ging werken. Werd al op 27-jarige leeftijd onderdirecteur van Stoomvaart Maatschappij ‘Nederland’ in Nederlands-Indië. Na zijn terugkeer in Nederland een vooraanstaande scheepvaartman in Amsterdam, vooral als voorzitter van de Scheepvaartvereniging-Noord. Actief in het verzet en gijzelaar. Bestuurde de stad zonder enige dikdoenerij; was enerzijds heel gewoon, maar anderzijds autoritair. Keerde na zijn burgemeesterschap terug naar de SMN en werd vervolgens met Schermerhorn en Van Poll lid van de Commissie-Generaal. Later directeur van scheepsbouwbedrijf NDSM.
Amsterdam, 8 mei 1945.
Tweede Wereldoorlog, bevrijding : Waarnemend burgemeester Feike de Boer op de Dam tijdens de bevrijding, die zwart ziet van de mensen. Voor de burgemeester enkele geallieerde bevrijders en achter hem twee officieren van het Leger des Heils.
Foto: Wiel van der Randen, collectie Spaarnestad
Amsterdam, 26 juni 1945.
De waarnemend burgemeester van Amsterdam, Feike de Boer, staat tijdens een toespraak bij een microfoon, geflankeerd door Nederlandse soldaten.
Foto: Wiel van der Randen, collectie Spaarnestad
Mooi dit document. Twee opmerkingen: Majoor Hamish Taite van de Britse verkenningseenheid de Polar Bears, die Feike de Boer aanzag voor een Canadees, was een Engelsman.
De capitulatievoorwaarden zijn wel op 5 mei in ontvangst genomen door de Duitse bevelhebber in Nederland, J. Blaskowitz, maar de capitulatie is pas getekend op 6 mei in de aula van de landbouwhogeschool naast hotel De Wereld (het dak van het hotel lekte, daarom was de bijeenkomst niet in het hotel) in Wageningen.