De vrijheidsmorgen in Amsterdam.
Spannende tooneelen op den Dam.
AMSTERDAM, 5 Mei (A.N.P.). De Dam voor het Koninklijk Paleis is in het afgeloopen etmaal van zeer verschillende tooneelen getuige geweest. Onmiddellijk na het eerste doorsijpelen van het heugelijke nieuws in de schemering van den Vrijdagavond begonnen zich ondanks het uitgaansverbod dicht langs den huizenkant kleine groepjes te vormen, die de radioberichten bespraken. Doch reeds zeer spoedig trokken deze groepjes zich in zijstraten terug, daar in het half uur van kwart over 9 tot kwart voor 10 in deze omgeving het schieten niet van de lucht was. Duitsche militairen schoten, soms na een waarschuwing, maar meestal niet, pardoes op de voorbijgangers. Uit de richting van den Jordaan klonk bijna doorloopend het geratel van mitrailleurs. Op het Hekelveld is een 22-jarige verpleegster, die dus uit hoofde van haar ambt over straat mocht, door een Duitsch soldaat neergeschoten. Na kwart voor tien viel de duisternis in en was het spoedig met de drukte gedaan, al bleef gedurende den geheelen nacht af en toe een korte ratel van een mitrailleur te hooren. Heel anders werd het beeld tegen acht uur in den morgen. 
Er verzamelde zich een vrij groot aantal personen op de kleine steentjes voor het Koninklijk Paleis op den Dam; en toen van den koepel van het Paleis acht slagen klonken, steeg een gejuich op uit de menigte en werd het Wilhelmus aangeheven. Toen verscheen het eerste Oranje, de Rood-Wit-Blauwe vlaggetjes en gebouwen in de omgeving heschen het Rood-Wit-Blauw. Duitsche militairen waren reeds gedurende de ochtenduren niet meer te zien geweest, doch zorgden even na acht uur voor een kleine plechtigheid, die niet weinig tot de feestvreugde bijdroeg. Uit de Kalverstraat namelijksjokte uit den pas, een vijftigtal Duitsche soldalen, gewapend met ’t geweer.doch zonder helm, die front maakten met den rug naar het Paleis. Commando’s weerklonken, de geweren werden van ‘den schoudergehaald, de magazijnen geledigd en de patronen in de tasschen gedaan. Bij het aanschouwen van deze symbolische plechtigheid gaf de menigte van toeschouwers door luid gejuich haar vreugde te kennen. Hierna marcheerden de Duitschers weer af, door een licht gehoon van de omstanders vergezeld. Eenige kleine jongetjes met palieren rood-wit blauwe vlaggetjes deden hen uitgeleide. Gedurende eenigen tijd nam het feestelijk aspect van den Dam toe. Rood-Wit-Blauwe vlaggen en Oranje verschenen steeds meer, aan gevels, in etalages en op kleedingstukken. Geallieerde vliegtuigen, die over den Dam vlogen, somtijds zeer laag, lokten telkens een nieuw gejuich uit. Zoo ging het tot half tien. Op dit oogenblik werd van den koepel van het Koninklijk Paleis de Oranjevlag geheschen, en het was juist van dit oogenblik, waarop een groote menigte omhoog naar den koepel stond te kijken, dat eenige oorlogsmisdadigers gebruik meenden te moeten maken om plotseling van terzijde, uit het gebouw van de S.S. op den hoek van den Dam en den Nieuwendijk, het vuur op de menigte te openen. Men kan zich voorstellen welk effect deze plotselinge scholen op de verzamelde menigte, waaronder zich vele vrouwen en kinderen bevonden, hadden. In doodsangst stoven de menschen in alle richtingen uileen, over het groote plein, dat nergens dekking bood. En steeds maar door klonken schoten.In eenigte seconden was het plein ledig, slechts in portieken, achter lantaarnpalen, konden de menschen eenige dekking vinden. Het behoeft geen betoog, dat dit zoo ernstig te veroordeelen voorval een domper zette op de groote feestvreugde van de menigte, die zich in het centrum van de hoofdstad des lands in de morgenuren van den bevrijdingsdag hadden verzameld.
Pagina 4
De schietpartij op den Dam.
Bij de schietpartij hedenmorgen op den Dam, toen de Oranjevlag op het Paleis werd geheschen, zijn een kantoorbediende in het hoofd [red: Dirk van der Kruijf] en een metselaar in het been getroffen. Zij zijn in het Binnengasthuis opgenomen, waar ook eenige lichtgewonden zijn verbonden. De dwaze schutters zijn,’ naar wij vernemen, door de Feldgendarmerie in arrest gesteld.
—
Een onduidelijken toestand.
De feestvreugde op den Dam was gedurende den geheelen dag groot. Bij het verschijnen van Duitsche overvalauto’s was het publiek echter erg schrikachtig. Hoe dubbelzinnig de toestand nog is, blijkt uit het feit, dat er nog zingende Duitsche troepen als vanouds door de stad marcheerden, soms dwars door een dichte met oranje zwaaiende menigte. In het algemeen is de houding der Duitschers te Amsterdam Zaterdag tolerant geweest. Naar wij uit de provincie vernemen, zijn er in die houding plaatselijke verschillen waar te nemen. Terwijl in de hoofdstad’ de vreugde over de beëindiging van het oorlogsgebeuren steeds sterker wordt, en de stad een kleuriger aanzien krijgt, wijzen berichten uit de omgeving op de verwarring, die er heerscht. In Hoofddorp moesten bijvoorbeeld de vlaggen weer ingehaald worden en werden geen, openlijke vreugdeuitingen toegelaten. Soortgelijke, berichten ontvingen wij uit Halfweg. In Badhoevedorp, waar nog vrij onlangs een aantal woningen voor nieuw aangekomen militairen werd ontruimd, uitte men niettemin op gepaste wijze zijn vreugde.
Bron: Delpher