Dat de eer van de bevrijding van de hoofdstad historisch gesproken eigenlijk aan een groepje Engelsen toekomt, doet daar niets meer aan af. Een vijftig jaar oude traditie laat zich niet zo gemakkelijk veranderen. Bovendien: die Engelsen deden eigenlijk alleen maar ‘verkenningswerk’ voor de Canadese divisie die op 8 mei Amsterdam binnentrok. Op de echte, feestelijke bevrijdingsdag, niet de rampdag die de 7de mei werd door de schietpartij op de Dam, die aan negentien mensen het leven kostte.
Desondanks is er de laatste jaren iets rechtgezet. De Britse ‘voorhoede’ heeft haar plaats in de geschiedenisboeken gekregen. Dat is de verdienste van een inmiddels 75-jarige stijfkop Tonny van Renterghem. Hij was erbij, vijftig jaar geleden. Als verzetsman was hij aangewezen om de eerste geallieerden die Amsterdam bereikten op te vangen op de Berlagebrug.
Het bleken ‘Engelsen in Canadese dienst’ te zijn, die met een paar pantserwagens een kijkje kwamen nemen. Van Renterghem voerde hen via de Leidsestraat naar de Dam – ervoor zorgend dat er foto’s werden gemaakt – en leidde de Britten ook weer terug naar de brug toen de commandant van de eenheid het achteraf toch nog een beetje te link vond in de stad.
Van Renterghem nu: ‘Maar ’s avonds waren ze terug. En in het oude stadhuis droegen ze het bestuur van de stad over aan de nieuwe burgemeester, Feike de Boer.’
Als erkenning van dat feit zal morgen, 3 mei, op de Berlagebrug een plaquette worden onthuld, waarop staat dat ‘de eerste geallieerde troepen die Amsterdam bevrijden’ Britten waren. Van Renterghem zal erbij zijn – en hij zal tevreden zijn.
Het laatste wat hij wil is de mooie verhouding tussen Amsterdam en haar Canadezen verstoren. ‘Maar’, zegt hij, ’toen ik na een lang leven in de Verenigde Staten in 1991 terugkwam in Nederland, kreeg ik te horen dat Canadezen Amsterdam bevrijd hadden. Maar ik wist verdorie beter: ik had die Britten naar de Dam gebracht.’
Vier jaar lang heeft hij de media bestookt met bewijzen. Foto’s, officiële militaire stukken, getuigeverklaringen, handtekeningen van getuigen, en fotokopieën van documenten die indertijd zijn opgesteld. Hij heeft zijn doel bereikt, vindt hij. Zijn Engelse Polar Bears hebben de erkenning gekregen die ze verdienen. En dat Amsterdam in deze dagen toch weer vooral haar Canadezen eert en fêteert, doet hem geen pijn: ‘Een mooie traditie moet je in stand houden.’
Vijftig van Amsterdams Canadezen – ‘ouwe knakkers die zich vooral de kussen van al die blonde meiden herinneren’, bekent een van hen – zijn maandag grootscheeps ontvangen door de gemeente Amsterdam. Met een toespraak door burgemeester Patijn, een sing-song in de Amsterdamse raadszaal en lots of beer tijdens een daarop volgende receptie. ‘We zijn gekomen om te herinneren en om feest te vieren’, zegt hun woordvoerder. ‘En dat gaan we doen; niemand die ons dat kan verhinderen.’
Pierre Heijboer
Bron: Volkskrant 2 Mei 1995