Twee zusjes vertrapt, zwaar gewond en blijvend invalide.
C. J. schreef ons over de gebeurtenis, die voor twee van haar familieleden een levenslang probleem is geweest. In verband met de privacy zijn alle namen afgeschermd.
Mijn moeder woonde in de Jordaan en kwam uit een groot Amsterdams gezin met 9 kinderen.
Van mijn moeder en haar zussen, mijn tantes, en vooral van een tante, heb ik het verhaal gehoord:
Via de kerk, de Noorderkerk vermoed ik, omdat ik daar de meeste verhalen over hoorde altijd, maar ze gingen ook wel naar andere kerken op bezoek waar onder de Westerkerk, zaten op het kerkkoor en vandaaruit was georganiseerd dat er op 7 mei 1945, als de Canadezen de Dam op zouden komen, er een koor ze toe zou zingen. Mijn moeder en zussen stonden (kijkend in de richting waar nu het oorlogsmonument staat) voor het paleis op de Dam te wachten tot ze zouden komen. Mijn moeder vertelde dat ze eigenlijk niet wilde blijven en dat tegen anderen had gezegd. “We moeten hier weg, het is niet veilig”, maar daar is geen gehoor aan gegeven. Waarom ze dat dacht, ik weet het niet en heb het helaas nooit gevraagd; misschien heeft ze wel dingen om zich heen zien gebeuren.
Toen het schieten begon, begonnen mensen te vluchten en weg te rennen. Tussen paleis en Nieuwe Kerk was een van de vluchtroutes en daar moest een hele massa mensen zich doorheen wringen. Mijn moeder werd onder de voet gelopen en kwam te vallen. Ze lag op haar rug en mensen liepen over haar heen. Iemand stapte op haar gezicht en ze verloor het bewustzijn.
Haar zus Jannie is over haar heen gaan liggen om haar te beschermen en haar rug is toen kapotgetrapt door de vluchtende mensen. Mijn moeder vertelde, dat toen zij bij kwam, ze de kogels naast zich over de straat zag ketsen. Toen het mogelijk was zijn ze beide opgestaan en met behulp van anderen (familie en of koorleden? dat heb ik nooit gehoord) zijn ze naar huis gerend. Haar zus kon op dat moment niet meer lopen en die hebben haar tussen zich in meegesjouwd naar huis.
De oudste zus was toen al getrouwd en of zij ook op het koor was weet ik niet. Wel is bekend dat zij in de nis aan de zijkant van het paleis had staan schuilen, tussen paleis en de Nieuwe Kerk, en wel had gezien dat er mensen op de grond lagen, maar toen nog niet wist dat haar zussen betrof; dat hoorde ze pas thuis.
Voorts zei mijn moeder altijd: “Die paar doden die ze zeggen dat er gevallen waren, dat is niet waar. De mensen hingen in de lantaarnpalen waar ze op de uitkijk in waren geklommen en de Dam lag vol met mensen”. Haar leven lang heeft ze zich afgevraagd waarom daar nooit over gesproken werd. Bij geen één herdenking; ook niet in de kerk van waaruit toch was georganiseerd dat er een koor of koren moesten staan zingen ter verwelkoming van de bevrijders. Het was slechts hun persoonlijke tragedie, maar er werd gedaan alsof het nooit gebeurd was.
Mijn tante was daarna invalide. Ze kon wel weer lopen maar officieel was ze nooit een oorlogsinvalide en alle daaruit voortvloeiende onkosten werden door de familie zelf bij elkaar gesprokkeld. In de begintijd is ze daarmee niet eens mee naar een ziekenhuis geweest. Op advies van de huisarts was dat beter van niet vanwege hun Duits klinkende naam, dus daardoor werden de gegevens van deze slachtoffers ook niet geregistreerd. Alle begeleiding en verzorging werd door de huisarts gedaan.
Mijn tante had het zwaar. Elk voorjaar werd ze stil als alle herdenkingen weer begonnen. Mijn moeder sprak er wel over maar had een schuldgevoel, dat door haar haar zus zo beschadigd was geraakt.
Beiden zeiden wel dat er vanuit de Groote Club werd geschoten door de Duitsers, en mijn moeder was van mening dat het in de doofpot is gestopt door degene die dit feest hebben willen organiseren. Maar er heerste in die tijd na de bevrijding ook de mentaliteit van we gaan / moeten alles weer opbouwen. Ook bij de familieleden was veel idealisme voor het opbouwen van een betere wereld en daardoor zijn mogelijk dit soort gebeurtenissen ook slecht geregistreerd.
Dit is de overlevering die ik altijd gehoord heb. Mogelijk is het weer een puzzelstukje voor het onderzoek naar deze gebeurtenis. Beiden zijn helaas overleden en kunnen hier niet bij helpen.
Ik hoop dat er nuttige informatie bij zit.
Met vriendelijke groet,
C. J.
Juni 2015
